Migrena - informacje, porady, aktualności

Zawroty głowy i migrena

Zawroty głowy są jedną z dolegliwości, na którą najczęściej narzekają pacjenci, a według raportów dotyka ona 20%-30% całej populacji. Migrena jest również bardzo powszechnym zaburzeniem, występującym u 6%-20% mężczyzn oraz u 17%-19% kobiet spośród całej populacji. W związku z tym można się spodziewać, że 3%-4% populacji będzie cierpiało zarówno na zawroty głowy, jak i na migrenę. Jednak w rzeczywistości współwystępowanie tych symptomów jest znacznie częstsze. Ściślej mówiąc vertigo, czyli postrzeganie ruchu bez faktycznego poruszania się, jest zgłaszane przez jedną trzecią osób, które mają migrenę, natomiast ogólne zawroty głowy lub chwiejność są zgłaszane przez nawet trzy czwarte wszystkich pacjentów z migreną.

Niestety, chociaż migrena jest częstą przyczyną zawrotów głowy, nierzadko zdarza się, że nie jest ona prawidłowo diagnozowana przez wiele lat po tym, jak pacjent pierwszy raz szuka pomocy medycznej, skarżąc się na zawroty głowy. Częściowo opóźnienie to wynika z faktu, że większość pacjentów i wielu lekarzy myśli o migrenie tylko w kategoriach bólu głowy, podczas gdy w rzeczywistości jest to organiczny syndrom neurologiczny. W rezultacie nawet u pacjentów z bólem głowy migrena jest często mylnie diagnozowana jako zatokowy ból głowy lub napięciowy ból głowy. Mniej niż połowa osób cierpiących na migrenę uzyskała taką diagnozę od swoich lekarzy. Ponadto vertigo nie znajduje się w systemie klasyfikacyjnym Międzynarodowego Stowarzyszenia Bólów Głowy jako objaw migreny, a jedynie jako część migreny podstawnej, więc większości pacjentów, z migrenowym vertigo (MV) nie można sklasyfikować korzystając z istniejących kryteriów. Ostatnio zaproponowano kryteria, które oddzielają pewne MV od prawdopodobnego MV i określają MV jako epizodyczne zaburzenie przedsionkowe.

Obecnie migrenę uważa się za uwarunkowane genetycznie zaburzenie neurologiczne, przy którym pewne wyzwalacze rozpoczynają serię zdarzeń, w tym zmiany funkcjonalne w układzie nerwu trójdzielnego oraz nierównowagę substancji chemicznych w mózgu, takich jak serotonina, które regulują ból. W rezultacie nerw trójdzielny wydziela substancje chemiczne, które podrażniają naczynia krwionośne na powierzchni mózgu i powodują ich obrzęk, przez co wysyłany jest sygnał bólowy do pnia mózgu. MV może pojawić się w każdym wieku, w przeważającej liczbie przypadków u kobiet, prawdopodobnie jest dziedziczone w sposób autosomalny dominujący, ze zmniejszoną penetracją u mężczyzn. Zazwyczaj migreny zaczynają się we wcześniejszym wieku niż MV i nie zdarza się często, by vertigo zastąpiło bóle głowy u kobiet około menopauzy.

Czynniki wyzwalające

Różnorodne czynniki zostały zidentyfikowane jako wywołujące migrenę, w tym żywność, stres, hormony, aktywność fizyczna, bodźce sensoryczne oraz czynniki środowiskowe. Osoby z migreną często są świadome, jakie czynniki ją wywołują w ich przypadku, jako że unikanie ich jest jednym ze sposobów radzenia sobie z migreną. Do najczęstszych czynników wyzwalających migrenę należą:

• Dieta - Alkohol (w szczególności czerwone wino), sery dojrzewające, czekolada, aspartam, kofeina i glutaminian sodu (MSG), jak również opuszczanie posiłków lub poszczenie mogą wywołać migrenę.
• Stres - Sytuacje stresujące oraz relaks po stresie mogą wywołać migrenę.
• Zmiany hormonalne - Naturalne zmiany hormonalne, takie jak w czasie cyklu miesiączkowego lub w czasie ciąży i menopauzy, a także leki hormonalne, takie jak środki antykoncepcyjne lub hormonalna terapia zastępcza, mogą wzmagać migrenę.
• Aktywność fizyczna - Duży wysiłek lub zmiany godzin snu mogą wywołać migrenę.
• Bodźce sensoryczne - Jasne światła, oślepiające słońce, niezwykle zapachy (nawet przyjemne) mogą wywołać migrenę.
• Czynniki środowiskowe - Zmiany pór roku, pogody, wysokości nad poziomem morza lub ciśnienia powietrza mogą przyspieszyć wystąpienie migreny.

Diagnoza

Podobnie jak migrena i wiele innych zaburzeń przedsionkowych, MV diagnozuje się głównie na podstawie historii. Ściślej mówiąc, czynniki ryzyka dla MV obejmują historię rodziny lub odległą osobistą historię migreny; długą historię nietolerancji ruchu z tendencją do choroby lokomocyjnej; nadwrażliwość wzrokową w ruchu objawiająca się w trudnym otoczeniu, takim jak pasaże w supermarketach, które wywołują niepokój; awersję do jasnych świateł (fotofobia); awersję do głośnych dźwięków (fonofobia); oraz zwiększoną tendencję do występowania nudności. W rzeczywistości proponowane kryteria, zarówno dla pewnego jak i prawdopodobnego MV, obejmują kombinację epizodycznych symptomów układu przedsionkowego o przynajmniej średniej dotkliwości, połączonych z osobistą historią migreny lub zależność pomiędzy symptomami układu przedsionkowego i niektórymi aspektami migreny (np. czynnikami wywołującymi ją, reakcją na przyjmowane leki). Dodatkowo kryteria te określają, że inne przyczyny zostały wykluczone przez odpowiednie badanie.

Zawroty głowy spowodowane migreną mogą występować w różnych formach. Pacjenci mogą rzeczywiście odczuwać vertigo, mogą się czuć po prostu, jakby kręciło im się w głowie i są chwiejni, mogą też odczuwać tylko, jakby coś było nie w porządku z ich głową. Odczucia te mogą pojawiać się osobno lub w kombinacjach, i mogą trwać kilka sekund, minut, godzin lub dni. Długość trwania symptomów zazwyczaj różni się pomiędzy poszczególnymi epizodami. Przy MV, zawroty głowy nie są zazwyczaj kojarzone z objawami ze strony słuchu, takimi jak zmienne utraty słuchu lub jednostronny szum uszny. Dodatkowo należy sobie zdać sprawę, że niekoniecznie musi występować relacja czasowa pomiędzy bólem głowy a zawrotami. W rzeczywistości, jak już wcześniej wspomniano, ból głowy może w ogóle nie wystąpić.

Ponieważ zawroty głowy mogą być spowodowane różnymi czynnikami, ustalenie właściwej diagnozy może okazać się trudnym wyzwaniem. Pierwszym i najważniejszym elementem w postawieniu właściwej diagnozy jest ustalenie dokładnej historii. MV diagnozuje się zazwyczaj wtedy, gdy pacjenta dotyczą tradycyjne dla migreny czynniki ryzyka, a zawroty głowy pasują do wyżej opisanej charakterystyki. Inne zaburzenia można zazwyczaj wykluczyć przez dokładną analizę historii podanej przez pacjenta. Chociaż MV często jest mylone z chorobą Meniere'a (MD), diagnozę MD należy ograniczyć do osób doświadczających zmiennych utrat słuchu, szumu usznego i pełnego słyszenia w jednym uchu wraz z vertigo trwającym mniej niż 24 godziny. Należy zauważyć, że badanie funkcji układu przedsionkowego może dawać niewłaściwe wyniki u około 25% pacjentów z MV. Inne potencjalne diagnozy (np. schwannoma nerwu przedsionkowego) powinny być wykluczone przez właściwe badania obrazujące, takie jak MRI.

Leczenie

Leczenie zawrotów głowy związanych z migreną prowadzi się zazwyczaj przez zapobieganie migrenom. Leki zatrzymujące postęp bólów głowy nie przynoszą efektów w przypadku zawrotów głowy. Zapobieganie migrenie powinno opierać się na podejściu wielowarstwowym. Pomocnym może być prowadzenie dziennika do notowania zdarzeń, które mogą przyczyniać się do wywołania bólu głowy. Unikanie znanych czynników wyzwalających jest również pomocne w pokonaniu migreny. Pokonywanie migreny obejmuje zdrowy tryb życia z regularnymi ćwiczeniami fizycznymi i racjonalną dietą, a także zdrowe nawyki związane ze snem. Leki można stosować, jeśli te środki same nie wystarczają. Większość leków zapobiegających migrenie zostało pierwotnie stworzonych do leczenia innych zaburzeń, takich jak wysokie ciśnienie krwi, depresja lub stany napadowe. Chociaż nie rozumiemy do końca mechanizmu działania tych leków, uważa się, że wpływają one na równowagę pewnych substancji chemicznych w mózgu. Większa grupa leków stosowanych dla zapobiegania migrenie zawiera beta-blokery, blokery kanałów wapniowych, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne i leki przeciwpadaczkowe (przeciw stanom napadowym). Każdy pacjent z migreną jest inny i nie każdy lek zadziała na każdą osobę. Dodatkowo, ponieważ każdy z tych leków ma własne skutki uboczne, a także wywołuje interakcje z innymi lekami, ich wybór powinien zostać dokładnie skonsultowany z lekarzem pierwszego kontaktu danego pacjenta.