Migrena - informacje, porady, aktualności

Migrena a dieta - co jeść, a czego unikać - wpływ odżywiania na występowanie ataków migren

Uważa się, że od 20 do 40% wszystkich przypadków ataków migren jest powodowanych w znaczącym stopniu przez niewłaściwą dietę. Badacze stwierdzili, że dieta ma większy wpływ na ataki migren u dzieci niż u osób dorosłych. Ma to związek z upodobaniami dietetycznymi – dzieci chętniej sięgają po słodycze, masło orzechowe, pizzę czy hot-dogi niż dorośli.

Jako główne rodzaje pokarmów, które istotnie przyczyniają się do występowania migren wymienia się czekoladę, sery, owoce cytrusowe, produkty typu fast-food oraz alkohol. Aby wyeliminować potencjalne substancje drażniące z diety należy obserwować występowanie ataków oraz rodzaj spożywanych pokarmów. Nie ma jednoznacznej listy unikanych pokarmów która mogłaby służyć każdej osobie cierpiącej na migrenę, ponieważ każdy z nas stanowi indywiduum pod względem reakcji na żywność.

Substancje, które mogą działać niekorzystnie na chorych na migrenę

Eksperci starają się powiązać grupy związków powstających ze środków spożywczych w biochemicznych procesach metabolizmu oraz dostarczanych bezpośrednio ze zwiększeniem wrażliwości osób chorych na migrenę na jej ataki. Jedną z tej grupy związków stanowią aminy – są to azotowe pochodne komponentów białkowych. Aminy są stale obecne w organizmie człowieka, bez względu na rodzaj diety. Niektóre z nich pełnią rolę przekaźników w układzie nerwowym, inne odpowiadają za odpowiedź immunologiczną w procesach zapalnych.

Źródłem dopaminy są np. orzechy arachidowe, groch, bób oraz soja. Tyramina powstaje głównie w procesie dojrzewania produktów spożywczych, takich jak sery żółte, jogurty, maślanki, zakwasy, suszone i konserwowane mięso czy ryby. Bogate źródło histaminy stanowią ryby zimnolubne, takie jak łosoś i tuńczyk. Fenyletylamina obecna jest w głównie w czekoladzie. Oktopamina i synefryna znajdują się w dużych ilościach w owocach cytrusowych. Pomidory i ananasy są natomiast źródłem tryptaminy.

Ponadto za czynniki dietetyczne wywołujące ataki migreny uważane są substancje wazoaktywne, to jest takie, które wpływają na skurcz bądź rozkurcz naczyń krwionośnych – mogą one zwiększać częstotliwość ataków migren u osób szczególnie wrażliwych na te związki. Kolejnymi substancjami niekorzystnie wpływającymi na samopoczucie osób cierpiących an migrenę są alkohole oraz kofeina, a także dodawane przez producentów żywności środki polepszające i konserwanty. Są to m. in. glutaminian sodu zwany polepszaczem smaku, aspartam, sztuczne substancje słodzące, siarczyny, które nadają produktowi odpowiedni kolor, ponadto fenole obecne w sposób naturalny w herbacie, kawie i niektórych owocach jak i w barwnikach spożywczych stosowanych na szeroką skalę.

Mechanizm wywoływania ataków migreny przez substancje zawarte w diecie

Badacze stawiają różne hipotezy co do sposobu w jaki substancje zawarte w diecie wpływają na ataki migreny. Według jednej z teorii powodowane jest to niedoborem niektórych enzymów, które u innych osób występują we właściwej ilości. Inni naukowcy odrzucają tę hipotezę, proponując inną: wpływ substancji aktywnych na skurcz i rozkurcz naczyń krwionośnych. Jednak większość z ekspertów jest zgodna co do tego, że wrażliwość na niektóre pokarmy, która prowadzi do migren nie jest rodzajem alergii pokarmowej. Migreny występują częściej u osób, które omijają posiłki lub są odwodnione. U wielu pacjentów obserwuje się wywołanie migreny w sytuacji, gdy spożyją więcej niż jeden z pokarmów uważanych za nieodpowiedni dla osób z migreną, np. osoba chora spożywa bez żadnych problemów osobno ser żółty i szynkę, natomiast, gdy zje te dwa produkty jednocześnie lub w krótkim czasie przypłaca to nagłym atakiem bóli migrenowych. Ważna jest także ilość spożytego pokarmu – czasem atak występuje już przy niewielkich ilościach jednego pokarmu, podczas gdy nie występuje po przyjęciu takiej samej ilości innego.

Jakich pokarmów należy unikać?

Do grup pokarmów niezalecanych należą:

Czekolada i jej pochodne:

• zaliczamy tu masła czekoladowe, mleko zagęszczone o smaku czekolady, produkty z jej dodatkiem, np. maślanką straciatella, rogaliki z nadzieniem czekoladowym itp.
• wywoływanie ataków migreny przez czekoladę nie jest jednoznaczne – dzieje się tak, dlatego, że u większości chorych obserwuje się trudną do opanowania chęć konsumowania dużej ilości czekolady bezpośrednio przed atakiem – nie wiadomo więc do końca, czy czekolada jest czynnikiem wywołującym migrenę, czy też jej spożycie jest wiązane przez chorych z jej atakiem, ponieważ spożywają jej duże ilości w krótkim czasie przed nim – dotyczy to głównie kobiet w czasie stresu i wahań hormonalnych (miesiączka, początek menopauzy), neurolodzy obwiniają czekoladę o przyczynianie się do migren, ponieważ zawiera tyraminę
• najlepiej więc sprawdzić, jak jest w indywidualnym przypadku – poprzez zjedzenie małej ilości czekolady i oczekiwanie na efekt

Napoje zawierające kofeinę

• kawa, czarna herbata, cola, napoje energetyzujące
• należy bezwzględnie ograniczyć kofeinę ponieważ to ona w dużej mierze przyczynia się do wysterowania migren, u osób uzależnionych od kofeiny obserwuje się bóle głowy występujące w wyniku nagłego jej odstawienia

Rośliny strączkowe

• groch, fasola zwykła i szparagowa, bób, soja
• ze względu na zawartość niekorzystnych dla osób cierpiących na migrenę substancji pochodzenia azotowego,a także ze względu na powodowanie przez nie wzdęć

Orzechy

• zwłaszcza arachidowe i produkty z ich dodatkiem, np. masło orzechowe, chrupki o smaku arachidowym, ciasta z kremem orzechowym itp.

Owoce cytrusowe i soki z nich produkowane

• przejrzałe banany
• grzyby i owoce z naruszoną skórką lub skorupką
• uszkodzenie skorupki / skórki owoców może prowadzić do rozwoju pleśni wewnątrz nich, która nie jest widoczna gołym okiem, natomiast ze względu an zawarte w niej toksynę może wywołać atak migreny, lub zatrucia, grzyby są ryzykowne także ze względu na potencjalną obecność pleśni
• pomidory, ananasy i awokado, nie są polecane, zwłaszcza w większych ilościach

Ryby zimnolubne

• tuńczyk, makrela, łosoś
• owoce morza, niektóre osoby je tolerują, ale u innych okazują się one przyczyną wystąpienia dolegliwości – najlepiej więc samemu przetestować

Alkohole

• za najbardziej aktywujące migreny uważa się czerwone wino i ciemne piwo, natomiast osoby wrażliwe cierpią na ataki po spożyciu wszystkich rodzajów alkoholu. Uważa się, że wina mają niekorzystny wpływ na pacjentów z migreną, ze względu na zawartość pochodnych fenoli.

Potrawy smażone i ciężkostrawne

• dieta redukująca stężenie tłuszczów we krwi jest szczególnie polecana chorym na migrenę. U prawie wszystkich chorych w badaniach krwi notuje się wysoki poziom tłuszczów we krwi, w tym wolnych kwasów tłuszczowych, zwiększoną podatność płytek na zlepianie się, co ma związek z niskim stężeniem serotoniny (zwanej hormonem szczęścia) oraz wysokie stężenie prostaglandyn – substancji charakterystycznych dla procesów zapalnych, odpowiedzialnych w dużej mierze za ból. Wszystkie te czynniki powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych, co występuje bezpośrednio przed pojawieniem się bólów migrenowych.

Pokarmy wysokoprzetworzone

• zalicza się do nich konserwy mięsne i rybne, wędzone mięso i ryby, np. szynki, kiełbasy itp.
• powodem szkodliwego działania jest zawarta w nich tyramina oraz duże ilości soli

Duże ilości soli i ostrych przypraw

• sól kuchenna w nadmiernych ilościach prowadzi do zwiększenia ciśnienia krwi, co może przyczyniać się do powstania nadciśnienia tętniczego, natomiast stosowanie zbyt dużej ilości ostrych przypraw może podrażniać żołądek i jelita, a przez to wywoływać mdłości i wymioty

Nabiał

• przetworzone produkty mleczne takie jak sery żółte długodojrzewające (cheddar, brie, camembert), maślanki, jogurty – ponieważ zawierają one duże ilości tyraminy, która zmniejsza wydzielanie serotoniny

Jakie pokarmy są wskazane przy migrenie?

Zaleca się spożywanie potraw lekkostrawnych, które nie wywołują wzdęć ani uczucia nudności. Korzystne są pokarmy niskotłuszczowe i takie, które zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe. Polecane jest wzbogacenie diety w kwas omega-3, którego źródłami są między innymi tran i oliwa z oliwek.

Dozwolone jest spożycie chleba produkowanego przemysłowo, nie zaleca się spożywania domowych wypieków drożdżowych, zwłaszcza bezpośrednio po wyciągnięciu z piekarnika.

Poleca się spożywanie ryżu, kaszy gryczanej oraz makaronów. Można jeść sery białe oraz pić mleko. Można spożywać jajka oraz mięso kurczaka i indyka, jednak zaleca się wykorzystywać ich mniej tłuste części, np. piersi.

Z ryb poleca się gatunki ciepłolubne takie jak sum czy halibut. Należy ograniczyć spożycie soli. Z warzyw polecana jest marchew, pietruszka, a nawet ziemniaki. Trzeba pamiętać o odpowiedniej podaży wody, w postaci czystej lub napojów niegazowanych.

Bibliografia:

1. Tell Me What to Eat If I Have Headaches and Migraines, Elaine Magee
2. Migraine and other headaches: your questions answered. Andrew J. Dowson
3. Migraine and Other Headaches, William B. Young,Stephen D. Silberstein
4. Migraine and other headache disorders, Richard B. Lipton,Marcelo Eduardo Bigal