Migrena - informacje, porady, aktualności

Drożny otwór owalny a migrena

Fizjologicznie drożny otwór owalny występuje w życiu płodowym i tuż po urodzeniu. Potem powinno dojść do jego samoczynnego zamknięcia. Łączy on przedsionki i w życiu płodowym pozwala ominąć krążenie w nieczynnych oddechowo płucach – wówczas natlenowana krew dostaje się z prawego przedsionka do lewego i płynie na obwód. Po urodzeniu dochodzi do zmiany różnicy ciśnień między jamami serca i najpóźniej w przeciągu pierwszych dwóch lat życia dochodzi do zamknięcia otworu ze względu na to, że w lewym przedsionku ciśnienie jest nieco wyższe niż w prawym.

Jednak badania epidemiologiczne wskazują na to, że u około 26% osób dorosłych do takiego zamknięcia nie dochodzi. Otwór pozostaje drożny i przy wzroście ciśnienia w prawym przedsionku, na przykład podczas wykonywania próby Valsalvy, czyli nasilonego wydechu przy zamkniętej głośni (jak podczas parcia czy kaszlu), krew dostaje się z prawego przedsionka do lewego. To samo może się stać z potencjalnym materiałem zatorowym.

Co ciekawe, niektóre źródła donoszą o tak odległej zależności jak współwystępowanie drożnego otworu owalnego i migreny z aurą. U 40% pacjentów z migreną spotyka się drożny otwór owalny. Jeszcze więcej, bo 54%, u pacjentów z migreną z aurą. Nie istnieje za to zależność między występowaniem drożnego otworu międzyprzedsionkowego, a typem aury migrenowej. Niektórzy badacze podejrzewają, że objawy migreny z aurą wynikają z zatoru, do jakiego predysponuje drożny otwór owalny. Przy założeniu takiego scenariusza, materiał zatorowy przedostaje się z prawego przedsionka do lewego, potem do lewej komory i aortą do naczyń obwodowych, w tym mózgowych. Materiał zatorowy może zablokować naczynie, a także doprowadzić do odruchowego skurczu naczynia. Wywołane tym miejscowe niedokrwienie miałoby powodować objawy aury. Inne wyjaśnienie powstawania migreny mówi o szerzącej się depresji korowej, czyli przejściowym wzroście metabolizmu w pewnych obszarach kory i wzroście poziomu potasu w tej lokalizacji. Mikrozator mógłby spowodować również tego rodzaju powikłania. Ponadto, nieprawidłowe połączenie między przedsionkami może doprowadzić do tego, że nieprawidłowo przepływająca krew będzie w sobie zawierać wyższe stężenie serotoniny, tlenku azotu, kinin i innych związków, które docierając do mózgu mogą wywołać migrenę.

Zamknięcia drożnego otworu międzyprzedsionkowego dokonuje się operacyjnie, w toku zabiegu przezskórnego. Odnotowano u pacjentów znaczne zmniejszenie częstości występowania napadów migreny z aurą po poddaniu się takiemu zabiegowi, co mogłoby potwierdzać rolę drożnego otworu owalnego w wywoływaniu tego rodzaju dolegliwości. Tego rodzaju polepszenie stanu zdrowia bywa również wiązane z faktem, że przygotowanie do zabiegu wymaga przyjmowania kwasu acetylosalicylowego mającego właściwości przeciwkrzepliwe i przeciwbólowe. Przyjmuje się go także po zabiegu. W jednym z badań zapytano 50 pacjentów po roku od operacyjnego zamknięcia otworu owalnego o to, czy występują u nich jeszcze objawy migreny. U 56% z nich objawy te ustąpiły całkowicie, 14% zgłosiło znaczną poprawę, a ogólne zmniejszenie ilości napadów migreny w tej grupie wyniosło 80%. Obecnie uznaje się jednak, że występowanie migreny nie jest samo w sobie wskazaniem do operacyjnej korekcji drożnego otworu międzyprzedsionkowego ze względu na wciąż niejasny mechanizm powiązania tych dwóch rozpoznań.

lek. Agata Leśnicka

Bibliografia:

Domitrz I., Kwieciński H. „Występowanie i rola drożnego otworu owalnego u pacjentów z migreną, klasterowym bólem głowy i migrenowym zawałem mózgu", Polski Przegląd Neurologiczny, 2006; 2(2): 87-95.

Reisman M. i in. „Migraine headache relief after transcatheter closure of patent foramen ovale", Journal of the Americam College of Cardiology, 2005; 45(4): 493-495.

Schwedt T.J. "paten foramen ovale and migraine" American Headache Society [uzyskano 24.07.2012]

Thaler D.E. "Reduction in Migraine Symptoms Following PFO Closure: A Controlled Study", abstrakt konferencji International Stroke Conference 2006

Domitrz I., Mieszkowski J., Kaminska A. „Relationship between migraine and patent foramen ovale: a study of 121 patients with migraine", Headache, 2007;47(9):1311-1318.